Tłuszcze, ich wpływ na tkankę trzewną, metabolizm.
Tłuszcze dzielą się na roślinne i zwierzęce i odgrywają różne role w naszym organizmie. Działają stabilizująco na wiele hormonów, są elementami budulcowymi mózgu, a każdy rodzaj tłuszczu wywiera zupełnie inny wpływ na procesy sygnalizacyjne naszego ciała. Również w transmisji przekaźników w mózgu pełnią zróżnicowane funkcje.
Tłuszcze odgrywają też ważne role w procesach metabolizmu. Mówimy tu o przemianach energetycznych, o wytwarzaniu energii nawet na poziomie komórkowym, co oznacza, że schodzimy naprawdę głęboko, bo aż do mitochondriów.
Wielonienasycone tłuszcze roślinne inaczej niż tłuszcze nasycone wpływają też na wytwarzanie reaktywnych form tlenu, i tak dalej.
W tym artykule skoncentrujemy się natomiast na tym, jak różne tłuszcze mogą wpływać na przemiany energetyczne w mitochondriach i jak się mają do rozrostu tkanki trzewnej, która odgrywa ogromną rolę w produkcji hormonów, peptydów, przekaźników czy naszej wrażliwości insulinowej (więcej o tym przeczytasz tutaj).
Omówimy też oczywiście, jakie problemy mogą z tego wyniknąć. (Dla niecierpliwych podpowiemy od razu: między innymi zły metabolizm, cukrzyca i otyłość. Więc może warto przeczytać).
Na potrzeby dalszych rozważań przypomnijmy sobie kilka pojęć i faktów:
Tkanka trzewna odpowiada za neurotransmisję i metabolizm, a szczególnie odpowiedź insuliny i jej produkcję przez trzustkę. Tkanka ta bierze czynny udział w wydzielaniu adiponektyny, rezystyny i leptyny – pisaliśmy już o tych białkach, więc więcej możesz dowiedzieć się tutaj.
Rozróżnijmy też rodzaje tłuszczy ze szczególnym uwzględnieniem kwasu linolowego i oleinowego (tłuszcze roślinne) oraz stearynowego (zwierzęce) – poniżej obrazek, który ułatwi zapamiętanie
Następnie mitochondria, o których również będzie tu mowa. Odpowiadają za wytwarzanie energii dla naszego ciała. Poprawnie funkcjonujące mogą nam zapewnić długotrwałą sprawność i siłę na lata. Ale uwaga: możesz być szczupły czy szczupła i mieć wysportowaną sylwetkę, ale to, ile będzie w Tobie energii do życia, jakie w rzeczywistości będzie Twoje zdrowie i jak młodo będziesz się czuć, w dużej mierze zależne jest właśnie od mitochondriów.
Reaktywne formy tlenu (ang. reactive oxygen species – ROS): upraszczając, to takie cząsteczki tlenu, które mogą wchodzić w dalsze, nie zawsze korzystne dla naszego organizmu, reakcje chemiczne. Reaktywnymi formami tlenu są na przykład słynne wolne rodniki, czyli takie atomy, które straciły elektron i teraz mają ich nieparzystą ilość. Taki niekompletny atom dążąc do odzyskania równowagi zaczyna szukać brakującego elektronu w najbliższym otoczeniu. Problem polega na tym, że może podebrać elektron nie tylko innym cząsteczkom tlenu, ale także białkom – a to jest już groźne, bo tym samym może doprowadzić do uszkodzenia struktury komórki białkowej.
I jeszcze trochę o różnicach: kwas linolowy a stearynowy
Wszystkie rodzaje kwasów tłuszczowych są bogate kalorycznie: na 1ml przypada aż 9 kalorii. Każdy kwas tłuszczowy ma swoje właściwości zapalne lub przeciw zapalne. Od wielu lat są prowadzone dyskusje, badania, które z nich są zdrowsze.
Kwas linolowy, oleinowy głownie znajdziemy się w roślinach, orzechach i nasionach, które naturalnie występują jesienią przed nadejściem zimy (ale uwaga: występuje również w drobiu lub wieprzowinie). Z kolei kwas stearynowy znajduje się głównie w pokarmach zwierzęcych, mięsie dzikim i przeżuwaczy (no, chyba że mieszkasz w tropikach i możesz go wydobyć z kakao). Więc kwas linolowy jest prawdopodobnie ewolucyjnie sygnalizatorem, abyśmy nieco przytyli, by bez problemu przetrwać okres zimowy, kiedy pokarm jest słabo dostępny – opis hyperphagi znajdziecie w moim poprzednim artykule TUTAJ
Tłuszcze nasycone, a szczególnie stearynowy, to przeciwny sygnał: nakazuje kurczyć się naszym komórkom tłuszczowym. Tłuszcz stearynowy jest u ssaków genetycznie kojarzony z okresem wiosny, kiedy dzika zwierzyna zaczyna być łatwiej dostępna. Zwiększa się też dostępność innego pokarmu, więc potrzebujmy być mniej zatłuszczeni, żeby znów móc zacząć polować i przemieszczać się po okresie zimy.
Kwas linolowy inaczej niż kwas stearynowy zmienia sygnalizację w NADH, dając sygnał do rozrastania się komórek tłuszczowych, zamiast do ich uszczuplania. Zmiany zachodzą nawet na poziomie odczuwania uczucia sytości i głodu, mimo tych samych ilości kalorii. A kwas stearynowy mówi “nie hoduj już tych komórek, zimy nie ma, potrzebujesz mieć teraz siłę i sprawność do polowania, podróżowania w okresie wiosennym, letnim, jesiennym”.
Ostatnia różnica, którą chcemy tu zaznaczyć to różnica w wiązaniach energetycznych, bardzo znacząca dla stosunku FADH2 do NADH, dwóch związków biochemicznych biorących istotny udział w transporcie elektronów. Ta proporcja (tj. FADH2 do NADH) wpływa na syntezę ważnej molekuły, ATP, która odpowiada (między innymi) za wykorzystywanie dostępnej energii z uwalnianych kwasów tłuszczowych w procesie przemian energetycznych, w sygnalizacji których biorą udział NADH, mitochondria i opisane powyżej reaktywne formy tlenu.
Badania
Kwas stearynowy prowadzi do redukcji tkanki trzewnej
Opiszmy krótko badanie [1], które mimo że jest przeprowadzone na szczurach, dobrze pokazuje, że tłuszcz trzewny (odpowiedzialny chociażby za powstawanie raka, jego przerzuty, ale też ogólnie skracający życie) uległ znaczącej zmianie, tj. obniżył się o 70% w porównaniu z grupami kontrolnymi karmionymi inną dietą.
Badanie polegało na podawaniu trzem grupom szczurów trzech różnych kwasów:
- Grupie pierwszej – kwasu stearynowego,
- Grupie drugiej – jednonienasyconego kwasu oleinowego,
- Grupie trzeciej – wielonienasyconego kwasu linolowego.
Okazało się, że w grupie pierwszej – tej, której podawano kwas stearynowy – o 77% wzrosła masa beztłuszczowa. W porównaniu do grupy drugiej, tej z kwasem oleinowym, i grupy trzeciej– linolowym – w grupie stearynowej widać było znaczący wzrost apoptozy czyli utleniania tłuszczu, szczególnie tego trzewnego. Dalsza część badania już z grafiką, ale
To badanie sugeruje, że możesz programować śmierć lub rozrastanie się komórek tłuszczowych za pomocą źródeł tłuszczu. A to z tego względu, że sygnalizacja w stronę komórek tłuszczowych jest zależna od rodzaju tłuszczu.
W Dalszej części tego obszerne badania [1] też zostaje przedstawiony rozrost tkanki trzewnej.
Zdjęcia z przedstawiają otyłość brzuszną, posiadanie tkanki trzewnej w diecie nisko tłuszczowej ,2ga pozycja z udziałem kwasu stearynowego, 3cia oleju kukurydzianego oraz 4ta szafranowego, które zawierają kwas linolowy.
Praca dyplomowa Valerie Ryn: kwas stearynowy i jego wpływ na metabolizm, ale też leptynę
Autorka pracy [2] przedstawia, w jaki sposób kwas stearynowy chroni organizm przed rozwojem cukrzycy. W modelu tym dodatkowo uwzględniono reakcję receptora leptyny, który odpowiada za uczucie sytości i ochotę do dalszej konsumpcji.
Przedstawiona tutaj dieta jest wzbogacona kwasem stearynowym lub oleinowym i podawana przez 10 tygodni. W diecie nie wzbogaconej kwasem stearynowym, lecz kwasem oleinowym (oliwa z oliwek), pomimo utraty masy ciała zanotowano znacznie podniesioną glukozę i progresję cukrzycy i to niezależnie od ilości utraconej tkanki tłuszczowej.
Na 59 stronie pdf, 39 arkusza w pracy dyplomowej [2] Wykresy z poziomów cukru
To badanie wskazuje, że kwas stearynowy wyraźnie wpływa na wrażliwość insuliny, poprawną organizację i wysyp komórek trzustkowych. A dodatkowo oddziałuje na leptynę.
Na 59 stronie pdf, 45 arkusza w pracy dyplomowej [2] jest dokładnie przedstawiony wpływ na leptynę i dalszą konsumpcję kalorii.
Widać, że ilość żywności spożywanej na diecie bogatej w kwas stearynowy była znacznie niższa, nawet 2-3 krotnie. Oznacza to, że tłuszcze nasycone, szczególnie kwas stearynowy wpływają na zwiększenie uczucie sytości.
Wspiera to argumentację, że w naszych mózgach tłuszcze a szczególnie kwas stearynowy, są również kluczowym elementem sygnalizacji sytości: tłuszcze nasycone i wielonienasycone wpływają różnie na ośrodek sytości w naszym mózgu, na przyśrodkowe podwzgórze i na inne obszary podwzgórza, a dalej na mitochondria, które z kolei oddziałują na sygnalizację neuronową.
A dla wtajemniczonych: W tym przypadku najprawdopodobniej mamy do czynienia z mechanizmami transportu elektronów od C. elegans po człowieka.
Kwas stearynowy, Badanie mitochondrialne na ludziach. Kwas stearynowy znajdujący się w diecie reguluje mitochondria
Przedstawimy jeszcze jedno interesujące badanie, dodatkowo przeprowadzonych na ludziach. Badanie dotyczy wpływu kwasu stearynowego na ludzkie mitochondria. [3]
Interesujące w tym [3] badaniu jest to, że osobom badanym podawano dodatkową, ale dość niską dawkę kwasu stearynowego. Co więcej, w badaniu uwzględniono grupę na diecie wegetariańskiej, w której kwasu stearynowego jest bardzo mało. Wyniki tego eksperymentu pokazują zmiany w mitochondriach, beta oksydację karnityny. Spalanie kwasów tłuszczowych znacznie się obniżyło, wprowadzając wręcz rozszczepienie mitochondrialne w grupie bez kwasu stearynowego.
Dodanie 26 gram kwasu stearynowego do tej grupy sprawiło, że mitochondria zaczęły dużo sprawniej działać już po 3 godzin od podania dawki.
To badanie pokazuje, jak ważnym dietetycznie metabolitem jest kwas stearynowy, jego istotny wpływ na mitochondria, czyli procesy, które odpowiedzialne są za energię w naszym ciele, ale też za dostępność tkanki do jej spalania.
Wnioski
Brak kwasu stearynowego wynikający z diet, ze sposobów odżywiania nie uwzględniających proporcji kwasu oleinowego, linowego do stearynowego lub ogólna niska dostępność kwasu stearynowego może nie tylko zwiększać zmiany w metabolizmie glukozy, pracy trzustki, wytwarzaniu przez nią insuliny, ale całkiem możliwe, że naraża Cię na większy przyrost tkanki tłuszczowej trzewnej, tej która rozwija się w narządach, niekoniecznie pozytywnie wpływając też na ośrodek sytości w Twoim mózgu oraz na pracę mitochondriów, które regulują wiele procesów życiowych i energetycznych w ciele.
Z drugiej jednak strony, jedzenie tak po prostu tłuszczy zwierzęcych niekoniecznie może być najlepszą praktyką, ponieważ kwas linolowy występuje w dużych stężeniach w drobiu i wieprzowinie. Większa ilość kwasu stearynowego względem linolenowego jest natomiast w cielęcinie, wołowinie, jagnięcinie i baraninie. Warto więc uwzględnić rodzaj mięsa, bo ma spore znaczenie w kwestii dostarczania większej ilości kwasu stearynowego niż linowego.
W każdym razie, sama nadwaga może się okazać mniej istotną przyczyną wielu powikłań zdrowotnych niż tkanka trzewna i stan Twoich mitochondriów. Przewlekłe problemy metaboliczne, zdrowotne, neurologiczne to złożona sprawa, więc jeśli troszczysz się swoje zdrowie i potrzebujesz wsparcia w optymalizacji swojego odżywiania, przemian metabolicznych, hormonalnych, neuronalnych, to pomoc znajdziesz pod TomaszModerski@test.eljotdesign.pl lub TUTAJ